Sài Gòn từ buổi sáng đã là một Sài Gòn của công việc, của tất bật người xe trên phố. Cái hối hả, tất bật ấy đã trở thành nét đặc trưng của nhịp sống nơi đây. Nhưng không vì thế mà người Sài Gòn đánh mất những thói quen đã ăn sâu vào máu thịt: Uống cà phê buổi sáng.
Hôm nào rảnh cà phê nha!
Người Sài Gòn uống cà phê từ sáng sớm, sinh viên uống cà phê trước khi đến giảng đường, viên chức uống trước khi đến công sở, bác đạp xích lô, chú xe ôm uống cà phê trước khi bắt đầu công việc thường nhật… Người vội vàng công việc thì ghé mua 1 ly “take a way - mang đi”, ai thư thả thì ngồi tại chỗ.
Người Sài Gòn thưởng thức cà phê theo cách của riêng mình. Cái hối hả của cuộc sống, những gánh lo toan dường như chẳng chạm nổi tới những phút giây họ thư thái bên ly café, vừa nhâm nhi vừa tán gẫu chuyện đời, chuyện người.
Bên ly cà phê sáng, người Sài Gòn sống chậm lại, gần nhau hơn trong những câu chuyện đời bất tận. Người ta dường như quên mất tuổi tác, địa vị của mình khi trước mặt là một ly cà phê đang tỏa mùi hương quyến rũ.
Bác xe ôm, anh công nhân vệ sinh ngồi cạnh ông giám đốc giày tây bóng loáng, trên tay họ có thể là tờ báo mới ra, là chiếc smartphone vẫn đang nhấp nháy vạch xanh đỏ thị trường chứng khoán, ấy vậy mà có khi tất cả họ lại cùng bàn tán sôi nổi về chiến thắng của đội tuyển Bóng đá ngày hôm qua. Đó thực sự là triết lý, và là sức hút hữu hình của cà phê.
Với người Sài Gòn, cà phê không chỉ là một thứ nước giải khát mà đôi khi là một cái cớ để người ta được thảnh thơi, để dành cho chính mình, cho bạn bè, người thân khoảng thời gian tâm tình. Tôi tự hỏi, phải chăng đó là cách mà câu cửa miệng của người Sài Gòn bật ra tự nhiên và nhẹ nhàng đến thế: Hôm nào rảnh cà phê nha!
Với tôi, kỷ niệm đầu tiên với cà phê Sài Gòn là những buổi sáng không có tiết, chúng tôi ngồi lì trước cổng trường Nhân văn, cà phê đựng trong chiếc ly nhựa, xếp trên ghế nhựa. Ly cà phê chắc có đến 9 phần bột bắp, 1 phần café, chẳng bao giờ xua được cơn ngái ngủ của bọn sinh viên. Nhưng cũng chẳng quan trọng gì, chỉ thấy nó giải khát, dễ uống, lại rẻ, chúng tôi có thể ngồi hàng giờ tán gẫu về đủ chuyện buồn vui tuổi trẻ.
Sau này, khi đi làm, tôi quen với vị cà phê nguyên chất hơn, biết quán nào ngon, quán nào dở. Tôi cũng đôi lần thử cái thú “cà phê một mình”, có khi cùng một quyển sách đang đọc dở, một chiếc laptop để làm việc. Hoặc cũng có khi vì cơn mưa bất chợt, tôi ngồi một mình ở quán café, trầm tư theo giai điệu nhạc không lời phát ra từ chiếc loa thùng cũ.
Có lẽ nào, nhạc sĩ Ngọc Lễ cũng từng ngồi ở một góc quán vắng đâu đó giữa Sài Gòn để viết những ca từ đầu tiên trong bài hát cà phê một mình.
“Sáng nay cà phê một mình
Sài Gòn chợt mưa chợt mưa
Nhớ em bao nhiêu cho vừa
Em ơi em ơi”
"Cho tôi một ly cafe cafe sữa đá"
Sài Gòn không thiếu những quán cà phê sang trọng, nhưng nói đến cái đặc trưng, cái làm con người ta dễ nặng lòng nhớ thương nhất lại chỉ giản dị là bệt, là những quán cóc vỉa hè. Không bàn ghế cầu kì, không có những bản nhạc lãng mạn, không máy lạnh điều hòa, không tiếp viên lịch thiệp mà chỉ là một vài chiếc ghế nhựa vừa làm chỗ ngồi vừa làm chiếc bàn uống cà phê kê ngay bên vỉa hè.
Đó là khoảng bệt rất rộng của đường Hàn Thuyên, công viên 30 tháng 4, là những quán cóc vòng quanh Hồ Con Rùa, rải rác trên những con đường rợp bóng cây. Vậy thực ra cà phê hẻm, cà phê bệt có ngon hơn không? Tại sao người Sài Gòn vẫn yêu đến thế?
Câu trả lời đôi khi không hẳn bởi là ngon - cái ngon của vị giác mà vị ngon của tiếng chim ríu rít sớm mai, vị ngon của nắng Sài Gòn, của hương hoa, của gió trong lành, là sở thích ngắm nhìn dòng người xe tấp nập giữa phố hay đám trẻ nô đùa trước cổng trường, từng đôi uyên ương chụp hình cưới nên thơ bên nhà Thờ Đức Bà. Tất cả làm nên cái riêng trong văn hóa thưởng thức cà phê của người Sài Gòn.
Cô bạn thân của tôi - một người ghiền cà phê thứ thiệt tâm sự, cô từng đi du lịch lẫn công tác ở nhiều đất nước, đến mỗi nơi cô đều thử nếm thử vị cà phê ở nơi đó để rồi phát hiện ra mình nhớ cà phê Sài Gòn đến nao lòng. Nhớ những ly cà phê vội vàng buổi sáng đầu tuần nhiều cuộc họp, nhớ hương cà phê thơm nức từ những quán nhỏ rang xay tại chỗ, ăn kèm một ổ bánh mì giòn.
Cà phê sớm ở Sài Gòn, sâu xa một chút thì như người ta vẫn triết lý: có đủ vị đắng để giúp ta suy tưởng, có đủ độ nồng để tạo cảm giác bồng bềnh, có đủ độ chua để nghĩ về thất bại, có đủ độ mặn để nhớ về đất mẹ, và có đủ độ ngọt ngào để ta cảm thấy được yêu thương…
Nhưng với nhiều người, đơn giản uống cà phê là tìm một không gian để được sống chậm lại một vài nhịp trước những đua chen hối hả của cuộc sống, để lấy lại cân bằng và bắt đầu một ngày mới nhiều hứng khởi hơn, để thấy mình đủ trầm tĩnh cảm nhận hết về con người, cuộc sống nơi Sài Gòn tấp nập.
Bởi tôi biết, khi xa Sài Gòn, có người thèm đến ngây người cảm giác một sáng cuối tuần dậy sớm hẹn bạn bè lê la cà phê, hỏi thăm công việc, cuộc sống của nhau, rồi có khi cùng im lặng nhìn phố xá như lời ca khúc Sài Gòn cà phê sữa đá của Hà Okio:
“Cho tôi một ly cafe cafe sữa đá
Cho tôi ngồi bên hàng cây hàng cây tán lá
Cho tôi được nhìn con đường xa xa
Dòng người dòng đời ngày ngày trôi qua
Cho tôi dừng chân ở nơi, ở nơi quán xá bên đường”
Chúng ta thèm những buổi café tán gẫu không khẩu trang, không khoảng cách, thèm ngồi bên ly cà phê thơm nức, ngắm nhìn người xe tất bật giữa phố. Nhưng để được quay lại với thú vui tưởng quá đỗi bình thường ấy, vẫn phải cần thêm một chút cố gắng của mỗi người để dịch bệnh sớm qua đi...
Sài Gòn, hẹn nhau hết dịch mình café nha!