Tết Đoan Ngọ hay còn gọi Tết giết sâu bọ là một trong những ngày lễ truyền thống có nội hàm văn hóa phong phú. Tết Đoan Ngọ thường được tổ chức hàng năm vào mùng 5 tháng 5 âm lịch. Tết này xuất phát từ một điển tích trong dân gian. Theo đó, một năm nông dân đang ăn mừng vì được mùa thì sâu bọ kéo đến, ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch. Dân làng đau đầu không biết làm sao giải được nạn sâu bọ này thì bỗng có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân. Ông đã chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng đơn giản gồm có bánh gio, trái cây.
Người dân làm theo, chỉ sau một lúc sâu bọ đã đi hết. Lão ông còn bảo thêm: "Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng. Mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng". Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì ông lão đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ sự việc trên, dân chúng đặt cho ngày này là ngày Tết diệt sâu bọ, có người gọi là Tết Đoan Ngọ vì giờ cúng thường vào giờ Ngọ.
Chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà (Tổng Giám đốc tại Công Ty Phong Thuỷ VNN) cho biết, Tết Đoan Ngọ còn gọi là Tết Đoan dương. Đoan Ngọ là bắt đầu giữa trưa, còn dương là mặt trời, là khí dương. Đoan dương có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh. Tết Đoan Ngọ không chỉ riêng ở Việt Nam hay Trung Quốc mà ở nhiều nước châu Á có. Vì vậy, đây là một phong tục lễ tết Á Đông gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.
Trong ngày Tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5, mọi người nên làm và kiêng kị những điều dưới đây để mang lại may mắn:
* Những việc nên làm
- Thực hiện nghi thức giết sâu bọ:
Theo quan niệm cổ truyền, có thể giết sâu bọ bằng cách ăn thức ăn, hoa quả, rượu nếp vào ngày 5/5. Người miền Bắc thường diệt sâu bọ ngay khi thức dậy vào sáng sớm và diệt sâu bọ bằng thức ăn, nhất là bằng rượu nếp, bánh tro và hoa quả…
Trẻ em khi vừa ngủ dậy còn ở trên giường cho trẻ ăn hoa quả, ít rượu nếp, trứng luộc, bôi hồng hoàng vào thóp đầu, vào ngực, vào rốn để diệt sâu bọ. Sau đó mới đi rửa mặt mũi, chân tay, đánh răng rửa mặt.
Với người lớn khi vừa dậy không được đặt chân xuống đất mà phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, tiếp đó ăn một quả trứng vịt luộc. Sau đó bước chân ra khỏi giường uống một ít rượu hoặc ăn một bát rượu nếp cho sâu bọ say, tiếp đó ăn trái cây cho sâu bọ chết.
- Tiến hành nghi lễ cúng Tết Đoan Ngọ
Mâm lễ cúng gia tiên ngày Tết Đoan Ngọ gồm: Hương, hoa, vàng mã - Nước - Rượu nếp - Các loại hoa quả: Mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối - Có điều kiện thêm Bánh tro (bánh gio) và chè hạt sen thì càng đầy đặn.
- Tắm nước lá từ thiên nhiên
Vào ngày mùng 5 tháng 5 sau khi ăn cơm rượu để giết sâu bọ, thường mọi người sẽ tắm bằng nước đun lá mùi, lá tía tô, kinh giới, lá sả, lá tre… Người xưa cho rằng, tắm lá mùi để mồ hôi toát ra, giúp cơ thể thơm tho, khoan khoái dễ chịu và còn trị được cảm mạo bởi lá mùi là vị thuốc nam.
- Nên gội đầu, xông lá thơm:
Chống lại cái nóng oi bức của giờ ngọ (ngày hè), mọi người thường đun các loại lá như bưởi, mùi, tía tô, kinh giới, sả, tre... để tắm, xông phòng bệnh cảm mạo. Đặc biệt, phụ nữ còn gội đầu, mong muốn có một mái tóc đen, mượt, dài. Đây là một phương pháp chữa bệnh của người xưa giúp thải độc cơ thể, tinh thần phấn chấn, thư thái.
Chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà* Những điều kiêng kị trong ngày Tết Đoan Ngọ
Một số lưu ý truyền miệng trong dân gian về ngày Tết Đoan Ngọ như sau:
+ Kiêng vứt giày dép lộn xộn: Trong tiếng Hán, giày dép đồng âm với từ "tà", nghĩa là tà khí. Trong ngày thường và đặc biệt là ngày Tết Đoan Ngọ, để giày dép không đúng, vứt lộn xộn dễ chiêu dụ tà khí.
+ Tránh để rơi tiền: Điều này chẳng khác gì bạn để rơi mất tài lộc, được quan niệm là tài vận sẽ đi xuống. Dù đi xa hay gần cũng cần lưu ý giữ tiền bạc cẩn thận.
+ Trong ngày Tết Đoan Ngọ nếu có ý định mua vật phẩm gì đó cần tránh mua những vật phẩm có hình thù kỳ quái, không rõ nguồn gốc, ý nghĩa để tránh rước thêm tà về.
+ Nếu xuất hành trong ngày này nên tránh xa bệnh viện, đám ma vì những nơi này âm khí quá nặng, dễ chiêu bệnh tật, tà khí.
